مورفولوژی کیست‌هیداتیک

بیماری کیست‌هیداتیک که عامل آن کرم تنیا اکینوکوک است سالانه افراد زیادی را در دنیا مبتلا می کند. این بیماری بنا به شرایطی که دارد هزینه های زیادی را به بخش بهداشت و درمان و بودجه عمومی کشورهای دنیا وارد می نماید.

راه انتقال آن به انسان از طریق خوردن آب، غذا و سبزیجات آلوده به تخم این انگل است. فرم بالغ آن در بدن سگ قرار دارد و تخم های آن محیط را آلوده و سبب انتقال بیماری به انسان می شوند.

فرمی که از این انگل در بدن انسان و سایر میزبان های واسط ایجاد می شود مرحله لاروی است که کیست‌هیداتیک نامیده می شود.

به محض بلع تخم‌های تنیا اکینوکوک توسط میزبان انسانی، انکوسفرها از مجرای روده خارج شده و از طریق گردش خون به سایر بافت ها و اندام های بدن مهاجرت می کنند و به کیست‌های هیداتیک تبدیل می‌شوند. امکان مشاهده این کیست ها در بسیاری از بافت های بدن وجود دارد اما بیشترین احتمال مشاهده آنها در بافت های کبد و ریه است.
در ادامه تصاویر مختلفی از این انگل در بافت های بدن به همراه توضیحات مربوط به هر کدام از تصاویر ارایه می گردد.

در شکل فوق برشی مقطعی لایه های کیست‌هیداتیک رنگ آمیزی شده به روش هماتوکسیلین ائوزین در بافت میزبان واسط مشاهده می شود. لایه های کیست علامت گذاری شده اند که به ترتیب:
(A) بافت های بدن میزبان
(B) کپسول اطراف کیست که به صورت لایه لایه‌ای بدون سلول که به آن لایه هیالن گفته می شود. این لایه که خارجی ترین لایه کیست می باشد، ضخامت آن حدود یک میلیمتر و در مقابل میکروب ها غیرقابل نفوذ است. لایه هیالن خود از چندین لایه تشکیل گردیده و فاقد گرانول یا دانه است.
(C) لایه زایا(Germinal layer) : لایه ای اسـت نازک و هسته دار که در سـطح آن جوانه هائی بنام کیسه های زایا (Brood capsules) بوجود می آید.
(D) کیسه های زایا (Brood capsules) : بوسیـله رشتـه ای باریک بنام پدیسـل (Pedicle) به لایه زایا چسبیده و در داخل مایع کیست هیداتیک شناورند. در هر کپسول زایا تعدادی پروتواسکولکس (Protoscolex) وجود دارد که بعداً هر یک از آنها در میزبان نهایی می تواند به یک کرم بالغ تبدیل شود.
(E) پروتواسکولکس: هر پرتواسکولکس به اندازه ۵۰ تا ۲۰۰ میکرون و چهار بادکش و دو ردیف قلاب دارد بطوریکه سر در بدن فرو رفته است و بشکل دایره یا بیضی در آمده است. سفیدی رنگ پروتواسکولکسها به علت وجود دانه های کلسیمی(Calcium bodies) یا (Calcareous bodies) می باشد.
(F) قلاب های پروتواسکولکس

در تصویر شماتیک زیر نیز لایه ها به طور دقیق مشخص و نام گذاری شده اند.