انگل شناسی پزشکی Medical Parasitology
آلودگی با انگل ها یکی از مشکلات شایع کودکان است. هر چند که برخی از بیماری ها بیشتر در کودکان شایع است، اما واگیردار بودن این نوع از بیماری ها سبب می شود که همه ی اعضای خانواده به شکلی درگیر بیماری شوند، از جمله این بیماری ها می توان به کرمـک اشاره کرد.
عامل این بیماری کرم انتروبیوس ورمیکولاریس است که به بیماری حاصل از آن انتروبیازیس و در اصطلاح عامیانه کرمـک گفته می شود.
محل زندگی این انگل، دستگاه گوارش و راه ورودش از طریق دهان است. در واقع از طریق آب و مواد غذایی، تخم کرم وارد معده یا روده ها می شود و بعد، از لارو خارج و تبدیل به کرم بالغ می شود و در دستگاه گوارش عمدتا در قسمت تحتانی روده ی کوچک و روده ی بزرگ زندگی و عوارض و مشکلات و علائم خاص خودش را ایجاد می کند.
تشخیص: آزمایش مدفوع(Se) برای شناسایی انگل ها، اعتبار قطعی ندارد، چرا که انگل کرمـک با آزمایش مدفوع به خوبی قابل کشف نیست، اما بهترین روش تشخیصی این انگل در افرادی که دچار علائم بالینی شده اند، روش گراهام یا چسب اسکاچ است.
نشانه های کرمـک در کودکان: ابتلای کودکان به برخی انگل ها همانند کرمک موجب خارش ناحیه ی مقعد در آنان می شود؛ همچنین علایمی نظیر بی اشتهایی یا پُرخوری، بداخلاقی، لجبازی و گاهی جاری شدن آب دهان در هنگام خواب را ایجاد می کند.
به هر حال اگر کودک یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشد، ممکن است آلودگی به کرمـک داشته باشد. این علائم عبارت است از:
* خارش معقد pruritis ani : کرم ماده بارور عمدتا شب ها از انتهای دستگاه گوارش خارج می شود و اطراف نشیمنگاه تخم گذاری می کند. این مساله باعث می شود که خارش بسیار شدیدی در اواخر شب و اوایل صبح در ناحیه ی نشیمنگاه ایجاد شود و در اطفال نیز بسیار شایع است. این خارش در دختر بچه ها گاهی با خارش واژن (pruritis vulvae) نیز همراه است که علت آن حرکت کرم ماده به طرف دستگاه تناسلی دختر بچه ها می باشد.
گاهی اوقات این خارش شدید باعث خاراندن زیاد محل و ایجاد زخم و خونریزی و اضافه شدن باکتری به زخم و در نتیجه ایجاد عفونت های حاد در محل می شود.
دندان قروچه در شب: انگل ها سمومی از خود ترشح می کنند که این سموم می توانند علایم متغیری را در کودک ایجاد کنند که یکی از آن ها دندان قروچه در خواب و گاهی بعضی علایم عصبی هستند. باید گفت که از تشخیص های افتراقی دندان قروچه در کودکان، عصبی بودن آن ها است که باید در نظر گرفته شود.
از دیگر علائم این بیماری می توان به: بی خوابی، خواب آشفته، خستگی، عصبانیت، بی قراری، بی اشتهایی، خارش بینی، ضعف و لاغری اشاره کرد.
پیشگیری: در اطفالی که مبتلا هستند ناخن ها همیشه باید کوتاه باشد که دلیل واضحی دارد، این بیماری همراه با خارش است، به دنبال
خاراندن، تخم انگل می تواند زیر ناخن ها قرار بگیرد که با شستشوی آب و صابون هم از زیر ناخن خارج نمی شوند. پس بسیار اهمیت دارد که ناخن ها کاملا کوتاه باشند. این نکته ی اولی است که باید مورد توجه خانواده ها قرار گیرد.
شستن دست ها: نکته ی دوم، شستشوی مکرر دست ها با آب و صابون خصوصا پس از اجابت مزاج است. در صورت دست زدن به گلدان گل، چمن یا کار در باغچه، به سرعت دست ها با صابون شسته شود و حتی با بُرِس به خوبی تمیز شود.
تحقیقاتی که انجام شده، نشان داده است که تخم این بیماری داخل اتوبوس ها، دستگیره ی ماشین ها و روی صندلی ها بسیار فراوان دیده شده یعنی عامل بیماری به راحتی می تواند از این مکان ها منتقل شود. آموزش دادن به اطفال در این زمینه بسیار اهمیت دارد. کودکی که مبتلا شده، باید نسبت به شستشوی مکرر نشیمنگاه خصوصا زمانی که صبح از خواب بیدار می شود، آگاه باشد. در واقع با این کار کرم ها کاملا دفع می شوند و احتمال ابتلا خیلی کم می شود. دفع بهداشتی زباله و فاضلاب، شستشوی دقیق و کامل سبزیجات و مصرف آب بهداشتی در پیشگیری این بیماری بسیار موثر است.
درمان: اگر کسی در خانواده به این بیماری مبتلا شود، احتمال این که دیگران را هم مبتلا کرده باشد بسیار زیاد است. پس درمانش باید به شکل خانوادگی انجام شود.
