روش های تشخیصی اکینوکوکوزیس مبتنی بر وجود کیست تومور مانندی با رشد آرام (به ویژه کیست کبدی)، سابقه اقامت در منطقه آندمیک و ارتباط نزدیک با سگ ها میباشد. کیستهای هیداتید را باید از بدخیمیها، آبسههای آمیبی و کیستهای مادرزادی افتراق داد. رادیوگرافی به ویژه برای کیستهای ریوی و کیستهای کلسیفیه شده هر نقطه بدن مفید است. آزمایش التراسوند کبد در تعیین کیستهای هیداتید بسیار مفید است.
روش های تشخیصی اکینوکوکوزیس مبتنی بر یافته های آزمایشگاهی
تشخیص آزمایشگاهی از طریق یافتن پروتواسکولکسها، کپسولهای جوانهای و یا کیست دختر در کیستهای اصلی و به دنبال عمل جراحی و نیز با یافتن اجزا هیداتید ناشی از پاره شدن کیست در خلط و ادرار صورت می گیرد. مشاهده قلابچه های مشخص پرتواسکولکس در تشخیص مهم است. ائوزینوفیلی احتمال بیماری را مطرح میکند و شمارش سلولها در بسیاری از بیماران طبیعی است.
آزمایشات سرولوژی در تشخیص کیست هیداتیک
آزمایشهای سرولوژیک متعددی که بسیاری از آنها در تشخیص مفید هستند، در دسترس میباشند. پاسخهای آنتی بادی در کیستهای کبدی بیش از کیستهای ریوی افزایش مییابد. این امر احتمالا بیشتر به دلیل نشت آنتیژنی بیشتر در کیستهایی است که در بافتهای سخت رشد میکنند.
الیزا معمول ترین آزمایش سرولوژیک است. ولی هماگلوناسیون غیر مستقیم، آنتیبادی فلوروسنت غیر مستقیم با آنتیژنهای جذب شده توسط یک ماده جامد، آگلوتیناسیون لاتکس و ایمونوالکتروفورز نیز مورد استفاده قرار میگیرند. وجود آنتیبادی ضد آنتی ژن آرک ۵ انگل در آزمایشهای ایمونوالکتروفورز اختصاصیترین شاهد تشخیصی برای عفونت اکینوکوک است. توصیه میشود، سرم در وهله اول با آزمایشهای حساس و کمتر اختصاصی الیزا یا IHA مورد بررسی قرارگرفته و در صورت مثبت بودن ایمونوالکتروفورز از جهت جستجوی آنتیبادیهای ضد آرک ۵ و اختصاصی بودن واکنش، مورد تائید قرار گیرد.
با این وجود هنوز ۵ تا۱۰ درصد مبتلایان به سیستی سرکوزیس در مقابل آرک ۵ واکنش مثبت نشان می دهند و آزمایشهای مبتنی بر جستجوی آنتیبادی بندرت در موارد اثبات شده کیست هیداتید منفی میشوند. آنتیژنهای مورد استفاده در تمام آزمایشهای فوق از مایع کیست با درجات متفاوتی از خلوص به دست میآیند. در بعضی آزمایشها مانند IHA، آنتیبادی تا مدتها پس از جراحی و برداشت کامل کیستها در سرم بیمار باقی میمانند. ولی در آزمایشهای CF و IFA آنتیبادیها یک سال پس از جراحی موفقیت آمیز کیست هیداتید؛ در سرم ناپدید میشوند.
تست پوستی افزایش حساسیت فوری که اولینبار توسط کازونی مورد استفاده قرار گرفت در تشخیص اکینوکوکوزیس انسانی با ارزش است. ولی ممکن است در افراد غیر آلوده تا بیش از ۱۸% نتایج مثبت کاذب داشته باشد. در این آزمایش واکنش منفی بلافاصله، شاهد خوبی برای عدم ابتلا به بیماری است ولی واکنش مثبت ممکن است سالها پس از جراحی و با مرگ و کلسیفیه شدن کیستها وجود داشته باشد.
روش های تشخیصی اکینوکوکوزیس مبتنی بر وجود کیست
روش های تشخیصی اکینوکوکوزیس مبتنی بر وجود کیست تومور مانندی با رشد آرام (به ویژه کیست کبدی)، سابقه اقامت در منطقه آندمیک و ارتباط نزدیک با سگ ها میباشد. کیستهای هیداتید را باید از بدخیمیها، آبسههای آمیبی و کیستهای مادرزادی افتراق داد. رادیوگرافی ویژه برای کیستهای ریوی و کیستهای کلسیفیه شده هر نقطه بدن مفید است. آزمایش التراسوند کبد در تعیین کیستهای هیداتید بسیار مفید است.
روش های تشخیصی اکینوکوکوزیس مبتنی بر تکنیک های آزمایشگاهی
تشخیص آزمایشگاهی از طریق یافتن پروتواسکولکسها، کپسولهای جوانهای و یا کیست دختر در کیستهای اصلی و به دنبال عمل جراحی و نیز با یافتن اجزا هیداتید ناشی از پاره شدن کیست در خلط و ادرار صورت می گیرد. مشاهده قلابچه های مشخص پرتواسکولکس در تشخیص مهم است. ائوزینوفیلی احتمال بیماری را مطرح میکند و شمارش سلولها در بسیاری از بیماران طبیعی است.
آزمایشهای سرولوژیک متعددی که بسیاری از آنها در تشخیص مفید هستند، در دسترس میباشند. پاسخهای آنتی بادی در کیستهای کبدی بیش از کیستهای ریوی افزایش مییابد. این امر احتمالا بیشتر به دلیل نشت آنتیژنی بیشتر در کیستهایی است که در بافتهای سخت رشد میکنند. الیزا معمول ترین آزمایش سرولوژیک است ولی هماگلوناسیون غیر مستقیم، آنتیبادی فلوروسنت غیر مستقیم با آنتیژنهای جذب شده توسط یک ماده جامد، آگلوتیناسیون لاتکس و ایمونوالکتروفورز نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
وجود آنتیبادی ضد آنتی ژن آرک ۵ انگل در آزمایشهای ایمونوالکتروفورز اختصاصیترین شاهد تشخیصی برای عفونت اکینوکوک است. توصیه میشود، سرم در وهله اول با آزمایشهای حساس و کمتر اختصاصی الیزا یا IHA مورد بررسی قرارگرفته و در صورت مثبت بودن ایمونوالکتروفورز از جهت جستجوی آنتیبادیهای ضد آرک ۵ و اختصاصی بودن وا کنش، مورد تائید قرار گیرد. با این وجود هنوز ۵ تا۱۰ درصد مبتلایان به سیستی سرکوزیس در مقابل آرک ۵ واکنش مثبت نشان می دهند و آزمایشهای مبتنی بر جستجوی آنتیبادی بندرت در موارد اثبات شده کیست هیداتید منفی میشوند. آنتیژنهای مورد استفاده در تمام آزمایشهای فوق از مایع کیست با درجات متفاوتی از خلوص به دست میآیند.
در بعضی آزمایشها مانند IHA ، آنتیبادی تا مدتها پس از جراحی و برداشت کامل کیستها در سرم بیمار باقی میمانند. ولی در آزمایشهای CF و IFA آنتیبادیها یک سال پس از جراحی موفقیت آمیز کیست هیداتید؛ در سرم ناپدید میشوند.
روش های تشخیصی اکینوکوکوزیس مبتنی تست پوستی
تست پوستی افزایش حساسیت فوری که اولین بار توسط کازونی مورد استفاده قرار گرفت. در تشخیص اکینوکوکوزیس انسانی با ارزش است ولی ممکن است در افراد غیر آلوده تا بیش از ۱۸% نتایج مثبت کاذب داشته باشد. در این آزمایش واکنش منفی بلافاصله، شاهد خوبی برای عدم ابتلا به بیماری است ولی واکنش مثبت ممکن است سالها پس از جراحی و با مرگ و کلسیفیه شدن کیستها وجود داشته باشد.
منبع: اصول انگل شناسی؛ (براون- نوا- مارکل – ریپتون) با انجام اصلاحات