انگل شناسی پزشکی Medical Parasitology
پس از نزدیک به یک قرن تلاش، گرجستان توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان منطقه عاری از مالاریا تأیید شد. با این اعلامیه، گرجستان به جمع ۴۵ کشور و یک قلمرو که به این موفقیت دست یافته‌اند، پیوست.
دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت، گفت: «امروز به مردم گرجستان به خاطر دهه‌ها تلاش هدفمند و پایدار برای ریشه‌کنی مالاریا، یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های جهان، تبریک می‌گوییم. تعهد و موفقیت گرجستان به ما امید می‌دهد که دنیایی عاری از مالاریا ممکن است.»
دکتر هانس هنری پی. کلوگ، مدیر منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت در اروپا، افزود: «این یک نقطه عطف بزرگ است که ارزش جشن گرفتن دارد. با موفقیت گرجسـتان، منطقه اروپای سازمان جهانی بهداشت یک گام دیگر به سوی تأیید به عنوان اولین منطقه عاری از مالاریا در جهان نزدیک‌تر شده است.این موفقیت به خودی خود اتفاق نیفتاده، بلکه نتیجه سرمایه‌گذاری پایدار، تلاش کارکنان بخش سلامت و اقدامات هدفمند در پیشگیری، تشخیص زود هنگام و درمان مؤثر همه موارد مالاریا بوده است.»تأیید ریشه‌کنی مالاریا توسط سازمان جهانی بهداشت زمانی اعطا می‌شود که یک کشور ثابت کند که انتقال محلی این بیماری در سراسر کشور برای حداقل سه سال متوالی قطع شده است.
میکائیل سارجولادزه ، وزیر بهداشت این کشور، خاطرنشان کرد: «تأیید گرجستـان به عنوان منطقه عاری از مالاریا، نشان‌دهنده پایداری سیستم بهداشت و درمان این کشور است. این موفقیت به این معناست که گرجستان می‌تواند چالش‌های مهم بهداشتی را برطرف کند.»
چالشی دیرینه در گرجستان
مالاریا از دوران باستان گرجستان را تحت تأثیر قرار داده بود. قبل از معرفی اقدامات کنترل سیستماتیک در اوایل دهه ۱۹۰۰، حداقل سه گونه انگل مالاریا پلاسمودیوم فالسیپاروم، پلاسمودیوم مالاریه و پلاسمودیوم ویواکس در این کشور بومی بودند. در دهه ۱۹۲۰، حدود ۳۰ درصد از جمعیت گرجستان به مالاریای ناشی از گونه پلاسمودیوم ویواکس مبتلا بودند.
تا سال ۱۹۴۰، برنامه‌های گسترده کنترل پشه‌ها با بهبود دسترسی به امکانات تشخیص و درمان، موارد مالاریا را به طور قابل توجهی کاهش داد. با این حال، چند سال بعد، جنگ جهانی دوم به دلیل جابجایی جمعیت و فشار بر مراکز بهداشتی، باعث افزایش مجدد موارد شد.
در دوره پس از جنگ، گرجستان یک برنامه فشرده برای ریشه‌کنی مالاریا با استفاده از داروهای جدیدتر، سم‌پاشی حشره‌کش‌ها و نظارت قوی حشره‌شناسی راه‌اندازی کرد. این برنامه موفق شد انتقال پلاسمودیوم فالسیپاروم را تا سال ۱۹۵۳، پلاسمودیوم مالاریه را تا سال ۱۹۶۰ و پلاسمودیوم ویواکس را تا سال ۱۹۷۰ متوقف کند.
گرجستان به مدت ۲۵ سال عاری از مالاریا باقی ماند، اما تا سال ۲۰۰۲، این بیماری دوباره در کشور ظهور کرد و ۴۷۴ مورد گزارش شد.
تعهدات جدید برای توقف بیماری
در سال ۲۰۰۵، گرجستان همراه با ۹ کشور دیگر در منطقه اروپای سازمان جهانی بهداشت، اعلامیه تاشکند را امضا کرد و تعهد خود را برای ریشه‌کنی مالاریا تأیید نمود. اقدامات فشرده پس از آن، بروز مالاریا در گرجستان را به طور قابل توجهی کاهش داد و آخرین مورد محلی در سال ۲۰۰۹ ثبت شد. تا سال ۲۰۱۵، همه ۵۳ کشور منطقه اروپای سازمان جهانی بهداشت، از جمله گرجستان، هیچ مورد محلی از مالاریا گزارش نکردند.
برای جلوگیری از بازگشت انتقال مالاریا در منطقه، امضاکنندگان اصلی اعلامیه تاشکند در سال ۲۰۱۷ بیانیه عشق‌آباد را صادر کردند و متعهد شدند تمام تلاش خود را برای حفظ وضعیت عاری از مالاریا انجام دهند.ترکیه تنها کشور در منطقه اروپای سازمان جهانی بهداشت است که هنوز تأییدیه عاری از مالاریا را دریافت نکرده است.
در سال ۲۰۲۴، در طول فرآیند تأیید عاری از مالاریا گرجستان، اعضای گروه مشاوره فنی ریشه‌کنی و تأیید مالاریا، یک نهاد مستقل مشاوره‌ای سازمان جهانی بهداشت، خاطرنشان کردند که گرجستان دارای یک سیستم بهداشتی با عملکرد خوب و منابع کافی، همکاری قوی بین بخش‌های دولتی و خصوصی و تعهد سیاسی برای حفظ وضعیت عاری از مالاریا است.
